manager terwijl je je eigen deadlines nauwelijks haalt? Of waarom je zwijgend een vergadering bijwoont, terwijl je eigenlijk je mening zou willen geven?
Meegaan in beslissingen waar we niet echt achter staan of “ja” zeggen tegen dingen terwijl we eigenlijk “nee” bedoelen: we doen het allemaal. De enige persoon die lijdt onder dit ongewenste gedrag, ben jijzelf.
Je gedrag veranderen is een moeilijk proces. Als bepaalde gewoonten (goede of slechte) eenmaal in je systeem zijn geworteld, is het heel moeilijk om uit dat patroon te komen.
Gedragingen zijn automatische reacties in je hersenen, bijna als een soort reflex. Vergelijk het met autorijden: als je dit voor het eerst doet, moet je bij elke handeling die je doet bewust nadenken. Welke pedalen trap ik in, wanneer schakel ik, vergeet ik niet om in m’n spiegels te kijken… Als je eenmaal jarenlang auto rijdt, denk je niet meer na over deze handelingen: je doet ze gewoon.
Wil je duurzame gedragsverandering tot stand brengen? Doe dan mee aan de Embodied Leadership Retreat
Dit is hoe al ons gedrag wordt gecreëerd. Als reactie op herhaald gedrag worden er neurale paden gevormd in je hersenen. Hoe vaker je een bepaalde handeling herhaalt, hoe sterker dit neurale pad wordt, waardoor je hersenen in de toekomst makkelijker hetzelfde signaal via dat pad sturen.
Stel je hersenen voor als een dichtbegroeid bos met veel verschillende paden. In het begin zijn deze paden overwoekerd en moeilijk begaanbaar. Het kost veel tijd en moeite om aan de andere kant te komen en je kunt onderweg zelfs verdwalen.
Maar hoe vaker je een bepaald pad bewandelt, hoe duidelijker het wordt. Met genoeg herhaling ken je het pad als je broekzak en wordt het gemakkelijk te volgen.
Als we herhaaldelijk bepaalde handelingen of gedachten uitvoeren, worden de neurale paden in onze hersenen sterker en efficiënter, waardoor het gemakkelijker wordt om dat gedrag in de toekomst te vertonen. Uiteindelijk raken deze paden zo ingeburgerd dat de handeling of gedachte een automatisme wordt, zoals het goed gebaande pad in dat dichte bos.
Net zoals het veel makkelijker is om een bekend pad in het bos te volgen, is het makkelijker voor onze hersenen om vertrouwd gedrag te vertonen dan om nieuw gedrag te vormen.
Als je bijvoorbeeld zenuwachtig bent voor een belangrijke vergadering en je bent een roker, dan is het veel makkelijker om van tevoren een snelle sigaret te roken dan om te mediteren (zeker als je dit nog nooit hebt gedaan). Een sigaret roken is het gebaande pad, het mediteren is alsof je een nieuw pad probeert te hakken door een overwoekerd bos.
Maar dat weten we, toch?
Zelfs als we heel graag dat nieuwe pad willen hakken, doen we het vaak niet. We nemen onszelf elke keer voor om de dingen echt anders te doen. “Deze keer zeg ik echt “nee” als mijn leidinggevende me vraagt om extra taken over te nemen.” En elke keer zitten we weer op precies dezelfde plek als de vorige keer: overuren te draaien, vloekend op onszelf: “Waarom heb ik nou toch wéér “ja” gezegd…”.
Waarom is het zo moeilijk voor ons om dit ongewenste gedrag te doorbreken, zelfs als we dat echt heel graag willen?
Wanneer we gedragsverandering proberen te creëren, richten we ons traditioneel gezien op intelligentie (IQ) en emotie (EQ) en beschouwen we dit als twee afzonderlijk aan te pakken elementen. Deze aanpak kan zeker helpen om resultaten te boeken, maar als je echt een verschil wilt maken, zal het niet genoeg zijn.
Dit is waar somatische oefeningen om de hoek komen kijken.
Het woord ‘somatisch’ komt van het Griekse ‘soma’, wat lichaam betekent. De somatische theorie gaat ervan uit dat je als mens niet uit afzonderlijke delen bestaat, maar dat je lichaam, hersenen en ziel één zijn. Somatische coaching neemt je lichaam en haar intelligentie (BI) als uitgangspunt voor het creëren van duurzame gedragsverandering.
In de praktijk ziet dat er zo uit: weet je nog de laatste keer dat je een presentatie moest geven? Je kent de stof uit je hoofd (IQ), en je bent gepassioneerd genoeg over het onderwerp om contact te maken met je publiek (EQ), maar je zult het nog steeds moeilijk hebben als je nerveus bent (BI): je stem bibbert, je handen trillen, je draait je van het publiek af en gebruikt je powerpoint als houvast.
Het resultaat: je kunt je toeschouwers minder boeien en je boodschap komt minder goed over.
Je lichaam is veel intelligenter dan je denkt. Als je naar het menselijk zenuwstelsel kijkt, zie je dat deze neuronverbindingen (de bospaden waar we het eerder over hadden) niet alleen in de hersenen aanwezig zijn, maar dat ze over je hele lichaam verspreid zijn. Hoe vaak heb je bijvoorbeeld het gevoel gehad dat iemand naar je kijkt? Of het gevoel dat er iemand achter je staat?
Ons lichaam wéét heel vaak dingen, zonder dat we ons daar in onze hersenen al bewust van zijn
En andersom werkt dat net zo.
Wanneer je onder druk staat, bijvoorbeeld dus vlak voor je je mond open wil doen in een vergadering of voor een belangrijke presentatie, is je lichaam zich hiervan bewust. Je besluit niet om gestrest te raken, je bent het gewoon. In deze situaties kun je je er volledig van bewust zijn dat je gestrest bent en jezelf moet kalmeren. Je denkt bij jezelf: ‘Ik weet wat ik wil zeggen’, maar het lijkt niet te helpen. Je trilt nog steeds, je zweet en je stem bibbert.
Je hersenen wéten dat je moet kalmeren, maar je lichaam weet het niet
Dit is de reden waarom traditionele aanpakken – waarbij hersenen, emotie en lichaam als afzonderlijke elementen worden gezien – vaak niet het gewenste resultaat opleveren wanneer je gedrag probeert te veranderen. Somatische coaching laat je nog steeds aspecten van traditionele coaching doen, maar combineert het met fysieke oefeningen die je echt laten voelen hoe het andere gedrag zou zijn.
Deze benadering heet ‘belichaamd leren’ of ‘embodied learning’, waarbij erkend wordt dat het lichaam een cruciale rol speelt in de manier waarop we informatie waarnemen, verwerken en onthouden. Het benadrukt de rol van het lichaam en de zintuigen in het leerproces, in plaats van alleen te focussen op intellectuele kennis en informatieverwerking.
Deze benadering wordt 'embodied learning' genoemd en erkent dat het lichaam een cruciale rol speelt in de manier waarop we informatie waarnemen, verwerken en onthouden.
Somatische oefeningen en embodied learning kunnen helpen zelfvertrouwen te ontwikkelen en assertief genoeg te worden om écht nee te zeggen tegen je baas als je werk zich opstapelt. Het verbetert je communicatievaardigheden en vermindert de angst om ruimte in te nemen tijdens belangrijke vergaderingen.
