“Zo ben ik nou eenmaal.” Is er iemand in jouw omgeving die deze uitspraak nog nooit heeft gedaan? Ik moet de zeldzame persoon nog tegenkomen. Ook de “Dat is zo typisch Nicole” komt bij iedereen die ik ken wel eens voorbij.

We reageren vaak op dezelfde manier in bepaalde situaties. Bij tegenslag reageert de een met boze woorden, de ander huilt, een derde persoon trekt zich terug en negeert de wereld om hem heen. Hoe je reageert is meestal geen bewuste keuze en het is ook lang niet altijd hoe je zou willen. “Had ik maar…” denk je dan achteraf. Maar vervolgens ook meteen “Zo ben ik nou eenmaal, ik kan er niks aan veranderen”. Toch? Nee, dat is niet helemaal waar. In dit artikel leg ik je uit waarom.

Je reactie is wellicht onbewust en automatisch, maar dat was niet altijd zo. Je reactie is langzaam automatisch geworden. Om te begrijpen hoe dit gebeurt, pak ik er eerst een klein stukje hersenwetenschap erbij. Oh, en snelwegen en zandwegen.

Wat hebben snelwegen en zandwegen met hersenen te maken?

Het inslijten van een gewoonte of automatische reactie werkt in de hersenen door het versterken van een verbinding tussen neuronen. Neuronen zijn hersencellen die bijna allemaal met elkaar verbonden zijn, alleen de ene verbinding is sterker dan de andere. Je kan het vergelijken met snelwegen en zandwegen.

In het begin zijn dorpjes met elkaar verbonden via kleine, hobbelige zandweggetjes die door weilanden heenlopen. Het weggetje dat het meest wordt genomen, wordt steeds breder en makkelijker begaanbaar. Langzaam verandert dit weggetje in een snelweg. Wanneer er een snelweg is ontstaan, zullen de zandweggetjes tussen de andere dorpjes minder gekozen worden. Je komt immers sneller aan via de snelweg, zelfs als de afstand groter is.

De ontwikkeling van automatisch gedrag is vergelijkbaar. De reactie die het vaakst wordt gegeven op een bepaalde situatie zorgt ervoor dat deze verbinding tussen de neuronen heel sterk wordt. Als je bijvoorbeeld vaak ervaren hebt dat de geur van verse croissants samengaat met een ontspannen en gezellige zondagochtend, verschijnt er vanzelf een glimlach op je gezicht bij het ruiken van croissants. Als je meermaals hebt meegemaakt dat je iets gedaan krijgt door je stem te verheffen, zal je dit steeds vaker doen. Na een tijdje denk je er niet eens meer bij na, het wordt automatisch.

“En nu ga ik het echt anders doen”

Goed, je begrijpt nu wat beter hoe automatisch gedrag ontstaat. Dat er vanzelf een glimlach op je gezicht verschijnt bij de geur van croissants is natuurlijk geen probleem, maar ander automatisch gedrag kan jezelf en/of anderen in de weg zitten. En dat is nou juist het soort gedrag dat niet makkelijk is om te veranderen. Ga maar eens na. Hoe vaak heb je jezelf horen zeggen: “En nu ga ik het écht anders doen.” Je begint vol goede moed. Houdt het 1 week vol, 2, misschien zelfs een paar maanden. Maar uiteindelijk val je toch weer terug in je oude gedrag. Zeker als de druk hoog is.

Dit is waar somatic coaching om de hoek komt kijken. Traditionele coaching richt zich nagenoeg altijd op het IQ (de intelligentie) en het EQ (de emotie), die als losse ‘delen’ worden gezien. Hier kunnen wel degelijk goede resultaten mee bereikt worden, maar het is lang niet altijd genoeg.

Somatic coaching ziet dit anders. Het woord somatics komt van het Griekse woord soma, dat ‘het levende organisme in zijn totaal’ betekent. Deze theorie gaat er vanuit dat je als mens niet uit afzonderlijke onderdelen bestaat, maar dat lichaam, brein en geest één geheel vormen.

Een van de karakteristieken van somatic coaching is dat het lichaam het startpunt is voor een duurzame verandering in gedrag. Neem een muzikant als voorbeeld. Een pianist kan niet goed spelen als hij niet voldoende ontspannen is. Dan kan hij nog zo goed alle noten kennen (IQ) en houden van pianospelen (EQ), zonder het derde cruciale element (SQ) zal hij niet in staat zijn een goed concert neer te zetten.

Verbindingen in je hele lichaam

Somatic coaching gaat er vanuit dat de neuroverbindingen waardoor het automatisch gedrag tot stand komt niet alleen in ons brein aanwezig zijn, maar in ons hele lichaam. Denk eens terug aan een situatie waarbij je onder enorme druk stond. Een belangrijke presentatie, een beoordelingsgesprek, of een zakelijke onderhandeling die de verkeerde kant op dreigde te gaan. Hoe voelde je lichaam toen aan? Had je je schouders rechtop of juist hangend, voelde je dat je adem hoog in je keel zat, had je de neiging je armen over elkaar te slaan?

Het doel van somatic coaching is om ander gedrag te laten zien, en jezelf in staat stellen dat gedrag óók onder druk of in tijden van stress vast te kunnen blijven houden. Bij een meer traditionele manier van coachen begrijpen je hersenen vaak wel hoe je nieuw of ander gedrag kan inzetten maar de rest van je zenuwstelsel (dit is zichtbaar in je lichaam) snapt het niet. Hierdoor pak je slechts één deel aan en dat is niet voldoende. Je loopt bovendien het risico sneller in je oude gedrag te vervallen.

Daar speelt somatic coaching op in. Natuurlijk blijft het krijgen van kennis en inzicht door te praten – zoals bij traditionele coaching – belangrijk. Maar dit wordt aangevuld met oefeningen waarbij je letterlijk moet gaan staan en/of bewegen, zodat je ook kunt voelen hoe ander gedrag voelt. Zo begrijp (IQ) je niet alleen de nieuwe vaardigheid maar creëer je ook een andere reactie in je lichaam (SQ).

Het aanleggen van nieuwe snelwegen

Als je kijkt naar de metafoor van snelwegen versus zandwegen en als je weet dat neuroverbindingen niet alleen in je brein maar ook in je lichaam aanwezig zijn kan je begrijpen hoe belangrijk het is nieuw gedrag te oefenen. Je bent dan bezig een nieuwe snelweg (verbinding/automatisch gedrag) te creëren.

De eerste stap in somatic coaching is je bewust worden van je huidige houding, beweging en reactiepatronen. Welke reactiepatronen laat jij zien? Je leert contact te maken met je lichaam. Dit klinkt misschien zweverig, maar is het absoluut niet! Er zijn verschillende oefeningen waarbij je zelf ervaart wat de reactie van je lichaam is. En wat dat oproept in gevoel en emotie. Je wordt je bewust van de patronen die je opgebouwd hebt.

Fake it till you make it?

Hoe belangrijk je lichaam en houding zijn om anderen én jezelf te laten zien dat je bijvoorbeeld vol zelfvertrouwen bent – ook al ben je dat helemaal niet – laat Amy Cuddy in haar populaire Ted Talk zien.

Een interessante term uit de somatic coaching en ook uit de presentatie van Amy vind ik power posing: ook al voel je geen zelfvertrouwen, op het moment dat je wel vol zelfvertrouwen gaat staan of je lichaam beweegt ga je automatisch ook meer zelfvertrouwen voelen. Probeer het maar eens! Dit is een zeer concreet voorbeeld van hoe een verandering van je lichaam uiteindelijk ook een verandering in gevoel en gedrag veroorzaakt.

Voor wie is somatic coaching bedoeld?

Somatic coaching is ontzettend waardevol voor zowel je ontwikkeling op persoonlijk als zakelijk vlak. Als je op één of meerdere van onderstaande vragen JA antwoordt, is somatic coaching voor jou interessant.

• Heb je het gevoel dat je zakelijk of privé niet goed weet welke keuzes je moet maken?
• Loop je rond met dromen en ideeën, maar onderneem je geen actie om ze uit te voeren of waar te maken?
• Wil je meer zelfvertrouwen?
• Wil je assertiever reageren?
• Ervaar je (te) veel stress en wil je weten hoe je dit kunt verminderen?
• Wil je beter leiding kunnen geven binnen jouw bedrijf?
• Wil je jouw team beter laten presteren of laten samenwerken?

Meer weten?

Wil je meer weten over somatic coaching? Neem gerust contact op! Voor meer informatie over de coaching van Doors Open kun je ook op onze somatic coachingspagina terecht.